امپراتوری هخامنشیان (آغاز و پایان یک امپراتوری)

امپراتوری هخامنشیان ، بزرگ ترین امپراتوری تاریخ

امپراتوری هخامنشیان بزرگترین امپراتوری بود که جهان باستان به خود دید. سرزمین های این امپراتوری، از آناتولی و مصر شروع شده و تا هند و آسیای مرکزی ادامه داشت. امپراتوری هخامنشیان ، 550 سال قبل از میلاد مسیح درست زمانی شکل می گیرد که جنگ بزرگی بین ایشتوویگو، پادشاه ماد ها و کوروش دوم پادشاه پرشیا در می گیرد. ماد ها در این جنگ شکست می خورند و همین امر، توازن قدرت در خاور نزدیک را به نفع هخامنشیان تغییر می دهد. لیدیایی های غرب آناتولی، به رهبری کرزوس برای مقابله با قدرت گرفتن پارسیان، با نیروهای ایرانی درگیر شدند که به فتح پایتختشان ساردیس، بعد از دو هفته محاصره توسط نیروهای هخامنشی شد.

لیدیایی ها که از این اقدام ترسیده بودند، با بابلیان و مصریان متحد شدند. کوروش که به تازگی وارد قدرت شده بود، حال باید با بابلی ها و مصریان می جنگید. این در حالی بود که مناطق بین النهرین و شرق مدیترانه، به زیر سلطه ی امپراتوری بابل بودند. در سال 539 قبل از میلاد، در محلی به نام اوپیس در شرق دجله، نیروهای پارسی شکست عظیمی بر ارتش بابل وارد می کنند. زمانی که کوروش وارد بابل می شود، با بازسازی معابد و آزادی زندانیان سیاسی، خود را پادشاهی دادگر معرفی می کند که به رسوم و آداب همگان احترام می گذارد.

مصر، تهدیدی بزرگ برای امپراتوری هخامنشیان

حال، تنها قدرت بزرگ غربی که از آتش بازی حکومت دادگر هخامنشی بیم داشت، مصر بود. فتح مصر در سال 525 قبل از میلاد، به کمبوجیه، پسر کوروش سپرده شده بود تا نیروهایش را به شرق رود نیل برساند. ایرانیان موفق شدند تا پس از محاصره ی شهر ممفیس (پایتخت مصر) ظرف مدت 10 روز این شهر را نیز فتح کنند. اما به دلیل بروز بحران در دربار کشور، کمبوجیه مجبور به بازگشت به ایران می شود که در مسیر بازگشت می میرد.

به قدرت رسیدن داریوش، دومین پادشاه بزرگ امپراتوری هخامنشی

سر انجام، در سال 522 قبل از میلاد، داریوش به قدرت می رسد. در دوران شاهنشاهی داریوش، امپراتوری هخامنشیان به سبب ساخت جاده ها و سیستم نظارتی ساتراپ (فرمانداری) ثبات پیدا میکند. همچنین داریوش مناطقی از شمال غربی هند را به قلمرو ی ایرانیان اضافه کرده و سازه های سلطنتی و باشکوهی در شوش و پرسپولیس بنا می کند. سازه هایی همچون تخت جمشید در پرسپولیس، که توسط داریوش و جانشینانش و با سنگ های برجسته و حکاکی شده، درست شده اند. این اشکال برجسته روی سنگ، اتفاقات و حوادث مهم سراسر امپراتوری همچون به تاج تخت رسیدن پادشاهان را به تصویر می کشید.

فتح یونان توسط امپراتوری هخامنشی

تصور بر این است که هماهنگی و قدرت و اعتبار امپراتوری داریوش، توسط مردم کشور حمایت می شد و مردم کشور او را بسیار دوست داشتند. داریوش، بیشتر فتوحات غربی کشور را یکپارچه کرده و به آن ها نظم داد. هرچند که شورش هایی در در شرق یونان در سال 498 قبل از میلاد اتفاق افتاد. این شورش ها که با حمایت آتن اتفاق می افتاد پس از 4 سال و با ضد حمله ای علیه یونان توسط ایرانیان سرکوب شد و یونایان را مجبور به عقب نشینی کرد. در این حملات، بخش هایی از یونان نیز به فتوحات ایران اضافه گردید.

خشایار شاه، قدرتمند ترین پادشاه امپراتوری هخامنشیان

خشایار شاه، پسر داریوش، برای فهماندن قدرت امپراتوری هخامنشیان به یونانیان و جلوگیری از توطئه ی آنها، در سال 480 قبل از میلاد، به یونان لشکرکشی کرد. اسپارتا و و آتن که در مقابل این حملات به شدت مقاومت کردند سر انجام، در جنگ ترموپیل تسلیم قدرت هخامنشیان شده و و این دو شهر بزرگ تسلیم ایرانیان گشت. در همین زمان بود که خبر ایجاد شورش و درگیری در کشور توسط بابلی ها به خشایار شاه می رسد و به ناچار به کشور باز می گردد و شورشی ها را سرکوب می کند. هر چند که سرکوب شورشیان موفقیت آمیز بود، اما با بازگشت خشایار شاه به کشور، بخشی از ارتش هخامنشیان که در یونان مانده بود در جنگ پلاته در سال 479 قبل از میلاد از یونانیان شکست می خورد. در نوشته های یونانی آمده که خشایار شاه، توسط پسرش، اردشیر اول کشته می شود.

امپراتوری هخامنشیان بعد از داریوش دوم

در زمان پادشاهی اردشیر اول، شورش هایی در مصر اتفاق می افتند که همگی با موفقیت سرکوب می شوند و همچنین پادگان هایی در سراسر کشور برای ایجاد نظم ساخته می شوند. تا پایان پادشاهی داریوش دوم در سال 405 قبل از میلاد، امپراتوری هخامنشیان، شکوه و بزرگی زمان داریوش را تا حدودی حفظ می کند. اما با به قدرت رسیدن اردشیر دوم، مصر اعلام استقلال می کند و از این امپراتوری جدا می شود. با وجود اینکه اردشیر دوم، طولانی ترین پادشاهی را در بین شاهان پارسی داشت، با این حال، تاریخ زیادی در رابطه با دوران حکومت او نوشته نشده است! پلوتارک (تاریخ نویس یونانی در قرن دوم میلادی) از او به عنوان پادشاهی دلسوز، جنگجو و شجاع یاد میکند.

ترور اردشیر سوم، پادشاه بزرگ هخامنشی

پس از اردیشر دوم، جانشینش اردشیر سوم، تصمیم به فتح مصر می گیرد و پس از فتح دوباره ی مصر، در سال 338 قبل از میلاد ترور می شود! در همین حین، پسرش که اردشیر چهارم نام داشت به قدرت می رسد و پس از 2 سال حکومت، سرانجام در سال 336 قبل از میلاد کشته می شود. پس از او، داریوش سوم با به قدرت رسیدن، خودش را مقابل الکساندر سوم که از او با نام اسکندر بزرگ یاد شده می بیند. سر انجام پس از درگیری های بسیار میان این دو قدرت بزرگ، داریوش سوم توسط یکی از فرماندهان خیانتکارش به قتل می رسد و اسکندر مقدونی به ایران حمله میکند.

زمانی که این حمله صورت می گیرد، نه فقط سربازان ارتش هخامنش بلکه مردم سرزمین پارس که امپراتوری هخامنشیان را می پرستیدند، تا آخرین لحظه از هخامنیشان حمایت کردند. به گونه ای که تاریخ نویسان نوشته اند، اسکندر برای فتح هر اینچ از این سرزمین، استان به استان و شهر به شهر به سختی جنگید و شهر ها را به زور تصاحب می کرد! با وجود دسیسه ها و توطئه هایی که در اواخر حکومت هخامنشیان در دربار آن ها شکل می گرفت، انسجام و هم بستگی، بین مردمی که از ادیان و نژاد های مختلف بودند، در آن زمان خارق العاده بود و نشان از محبوبیت این امپراتوری میان مردم داشت. این انسجام و محبوبیت نشان از این بود که فروپاشی این امپراتوری، زودتر از زمانی که باید اتفاق می افتاد، اتفاق افتاد.

 

منبع: metmuseum