سونامی چیست و چگونه به وجود می آید؟

زمانی که با دست روی آب داخل وان حمام می کوبید، یا که سنگی رابه داخل آب می اندازید، موج ایجاد می کنید! این امواج، حامل انرژی هستند و هر چقدر نیرویی که به آب وارد می کنید بیشتر باشد، نیروی آن ها هم بیشتر خواهد بود.

حال انرژی یک زلزله را تصور کنید که در اعماق اقیانوس اتفاق می افتد! زلزله، حاصل حرکت پوسته های زمین روی هم است و حرکت این پوسته ها روی همدیگر، انرژی بسیار زیادی را تولید می کند. این انرژی باعث به وجود آمدن موج های قدرتمندی می شود که سرعتشان به 800 کیلومتر بر ساعت می رسد! سرعتی که معمولا یک هواپیما ی جت با آن پرواز می کند!

این امواج، زمانی که به قسمت های کم عمقی چون ساحل می رسند، از سرعتشان کاسته شده و به ارتفاعشان افزوده می شود. این ارتفاع می تواند گاهی از ارتفاع یک ساختمان 20 طبقه هم بالاتر برود! زمانی که این موج ها با ساحل برخورد می کنند، می توانند تا 100 ها کیلومتر از خط ساحلی را تحت اثر خود قرار داده و درختان، ساختمان ها و خودرو ها را به این طرف و آن طرف پرتاب کنند! این امواج بسیار قدرت مند و خطرناک، تسونامی یا همان سونامی نام دارند که از زبان ژاپنی گرفته شده و در زبان ژاپنی ( تزو-نام-ایز ) به معنای موج بندرگاه است.

سونامی ها هر ساله بیش از 10 بار مناطق ساحلی را مورد تهدید خود قرار می دهند. در مناطق ساحلی، اصلی ترین علت مرگ در زمان وقوع زلزله، به سونامی ها اختصاص دارد! البته تمام این سونامی ها خطرناک نبوده و فقط برخی از آن ها خطرناک و ویرانگر هستند! یکی از همین سونامی های ویرانگر، در سال 2011 و در سواحل شمالی ژاپن اتفاق افتاد به طوریکه ارتفاع موج های آن به بیش از 40 متر می رسید! این سونامی کل این شهر ساحلی ژاپن را نابود کرد! در سال 2014 نیز وقوع یک زمین لرزه در اندونزی، باعث ایجاد یک سونامی بزرگ شد که امواج آن، در سرتاسر اقیانوس آرام، هند و اطلس انتشار یافتند و نتیجه اش کشته شدن 230 هزار انسان از 14 کشور بود!

متاسفانه زمانی که یک سونامی اتفاق بیوفتد، هیچ چیز نمی تواند جلویش را بگیرد! با این حال راه هایی برای کم کردن خسارت و مرگ و میر نیز وجود دارند که دور کردن به موقع مردم از محل، یکی از آن ها است.

برای مثال، علائم هشدار دهنده ی سونامی، وقوع زمین لرزه، پایین رفتن ناگهانی آب دریا -که معمولا زمانی اتفاق می افتد که دیوار آبی سونامی در حال نزدیک شدن است- می توانند شما را زود تر از آن که دیر شود متوجه جریان در حال وقوع بکنند! همچنین برخی اوقات می توان صدای غرش عجیبی را هم شنید. افرادی که در ساحل هستند، در زمان مواجه شدن با این علائم، باید خود را به سرعت به زمین های مرتفع برسانند.

اما علائم هشدار دهنده ی سونامی، خیلی از اوقات به درستی عمل نکرده و یا ممکن است زمانی به شما هشدار دهند که برای فرار خیلی دیر شده باشد! پس اقیانوس شناسانی همچون دیلینگ ونگ، محقق مرکز کنترل سونامی های دریای آرام در هاوایی، در حال توسعه ی روش هایی برای پیش بینی سونامی هستند. این محققان با استفاده از سنسور های مختلفی همچون لرزه نگار ها، شناور ها و ماهواره ها، به بررسی دریا ها می پردازند و زمانی که مورد مشکوکی در رابطه با سونامی کشف کنند، وضعیت اضطراری اعلام کرده و با هشدار دهنده های موجود در ساحل، به مردم اختار می دهند!

همچنین، روزی خواهد رسید که بتوانیم از قدرت این سونامی ها بکاهیم و جلو ی اثرات مخرب آن را بگیریم. تکنولوژی انجام این کار در حال حاضر در دست بررسی هست و به زودی شاهد ساخته شدن آن خواهیم بود!

منبع: sciencenewsforstudents